Policja wzrost o 41% przestępstw z uprzedzeń do 31 lipca 2025

Policja odnotowała gwałtowny wzrost przestępstw motywowanych uprzedzeniami — co to oznacza dla mieszkańców i jak służby to śledzą?

• W naszym regionie i całej Polsce policjanci raportują więcej przestępstw z uprzedzeń — liczby robią wrażenie
• Sprawdź, co prawo mówi o przestępstwach motywowanych uprzedzeniami i jak są one rozpoznawane
• Jakie przepisy karne można zastosować — pełna lista artykułów, które są wykorzystywane
• Nowe przepisy dotyczące symboli wspierających agresję i sposób monitoringu w Policji

W naszym regionie i całej Polsce policjanci raportują więcej przestępstw z uprzedzeń — liczby robią wrażenie

W statystykach Policji za okres od 1 stycznia 2025 r. do 31 lipca 2025 r. odnotowano 543 stwierdzone przestępstwa motywowane uprzedzeniami. To o 159 więcej niż w tym samym okresie 2024 r., kiedy ich liczba wynosiła 384 — wzrost wyniósł 41%. Takie dane pokazują, że problem narasta i dotyczy także mieszkańców naszego regionu.

Policja podkreśla, że praca nad przeciwdziałaniem takim przestępstwom obejmuje działania edukacyjne i szkoleniowe oraz intensyfikację ścigania sprawców. Dla mieszkańca to sygnał, że służby koncentrują się nie tylko na rejestracji zdarzeń, ale także na zapobieganiu i reagowaniu.

Sprawdź, co prawo mówi o przestępstwach motywowanych uprzedzeniami i jak są one rozpoznawane

W polskim porządku prawnym nie istnieje formalna definicja „przestępstwa z nienawiści”, jednak w praktyce organy ścigania korzystają z definicji Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). W tekstach urzędowych definicja ta brzmi:

„każde przestępstwo natury kryminalnej, wymierzone w ludzi i ich mienie, w wyniku którego ofiara lub inny cel przestępstwa są dobierane ze względu na ich faktyczne bądź domniemane powiązanie lub udzielanie wsparcia grupie wyróżnianej na podstawie cech charakterystycznych wspólnych dla jej członków, takich jak faktyczna lub domniemana rasa, narodowość lub pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna lub inne podobne cechy.”

Wytyczne Prokuratora Generalnego z 26 lutego 2014 r. wskazują dodatkowo, że tego rodzaju przestępstwo może być popełnione na szkodę grupy osób albo konkretnej osoby „z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej albo ze względu na jej bezwyznaniowość”, niezależnie od klasyfikacji prawnej czynu.

Kluczowa dla zakwalifikowania czynu jako motywowanego uprzedzeniem jest motywacja sprawcy — trzeba udokumentować, że ofiara została „wybrana” ze względu na cechy chronione, takie jak rasa, religia, pochodzenie etniczne, język, orientacja seksualna czy tożsamość płciowa.

Na etapie postępowania przygotowawczego organy zbierają dowody wskazujące, że sprawca ujawniał negatywny stosunek do danej grupy — zarówno zachowaniem werbalnym, jak i niewerbalnym — oraz analizują kontekst i zamiar działania.

Jakie przepisy karne można zastosować — pełna lista artykułów, które są wykorzystywane

Choć w polskim Kodeksie karnym nie ma odrębnego przepisu „przestępstwa z nienawiści”, ustawodawca wprowadził katalog cech chronionych przy wielu przestępstwach. Do artykułów, które są stosowane przy kwalifikowaniu czynów motywowanych uprzedzeniami, należą m.in.:

art. 117 § 1 k.k. (publiczne nawoływanie do wszczęcia wojny napastniczej lub publiczne pochwalanie wszczęcia lub prowadzenia takiej wojny)

art. 118 k.k. (eksterminacja)

art. 118a k.k. (zamach przeciwko ludności)

art. 119 § 1 k.k. (przemoc i groźba bezprawna)

art. 126a k.k. (publiczne pochwalanie przestępstw z art.118 k.k., art.118a k.k., 119§ 1 k.k., art.120-125 k.k. lub nawoływanie do ich popełnienia)

art. 126b k.k. (niedopełnienie obowiązku należytej kontroli)

art. 133 k.k. (znieważenie narodu polskiego)

art. 137 § 2 k.k. (publiczne niszczenie na terytorium RP godła, sztandaru, chorągwi państwa polskiego lub państwa obcego)

art. 194 k.k. (ograniczenie w prawach)

art. 195 k.k. (przeszkadzanie aktom religijnym)

art. 196 k.k. (obraza uczuć religijnych)

art. 256 k.k. (propagowanie faszyzmu i totalitaryzmu)

art. 255 § 1a k.k. (propagowanie ideologii faszystowskiej, komunistycznej, lub użycia przemocy w celu wpłynięcia na życie polityczne, społeczne)

art. 257 k.k. (znieważenie grupy lub osoby, naruszenie nietykalności cielesnej)

Poza nimi, przestępstwa motywowane uprzedzeniami mogą być także kwalifikowane na podstawie innych przepisów, m.in.: art. 216 k.k. (zniewaga), art. 217 k.k. (naruszenie nietykalności cielesnej), art. 190 k.k. (kierowanie gróźb karalnych), art. 191 k.k. (przemoc), art. 157 k.k. (uszkodzenie ciała), art. 158 k.k. (pobicie), art. 260 k.k. (udaremnienie lub rozpraszanie zgromadzenia lub zebrania), art. 282 k.k. (wymuszenie rozbójnicze), art. 280 k.k. (rozbój), art. 288 k.k. (zniszczenie mienia).

W praktyce mowa nienawiści i obraźliwe treści w sieci nie są karane wprost, ale mogą spełniać znamiona przestępstw zniesławienia (art. 212 k.k.) lub znieważenia (art. 216 k.k.).

Nowe przepisy dotyczące symboli wspierających agresję i sposób monitoringu w Policji

Ustawa z 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę wprowadziła sankcje za stosowanie, używanie lub propagowanie symboli czy nazw wspierających agresję Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z art. 16 tej ustawy, takie zachowanie jest zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Podczas postępowania przygotowawczego organy badają kontekst użycia symboli, zachowanie sprawcy oraz jego zamiar; każde przestępstwo, w którym motywacja sprawcy obejmuje uprzedzenia, traktowane jest jako przestępstwo z nienawiści.

Od 1 stycznia 2015 r. w Policji funkcjonuje monitoring przestępstw z nienawiści. Wprowadzono stanowisko koordynatora krajowego, a w komendach wojewódzkich oraz w Komendzie Stołecznej powołano koordynatorów wojewódzkich. Ich zadaniem jest monitorowanie postępowań przygotowawczych dotyczących przestępstw motywowanych uprzedzeniami oraz gromadzenie danych.

Zebrane informacje służą analizom skali zjawiska, sposobom działania sprawców oraz ustalaniu potrzeb szkoleniowych funkcjonariuszy Policji. Postępowania tego typu są również objęte ścisłym nadzorem prokuratury.

BKS KGP

Jeżeli czujesz, że padłeś ofiarą przestępstwa motywowanego uprzedzeniem lub zauważyłeś takie zachowania w naszej okolicy, zgłoś to na Policję — zgłoszenie i udokumentowanie motywacji sprawcy zwiększa szanse na właściwą kwalifikację czynu i ściganie sprawcy. Policja zachęca też do korzystania z programów edukacyjnych i informacji, które pomagają rozpoznawać i przeciwdziałać takim incydentom.

Na podstawie: Policja Warszawa