Komu przysługuje opiekunka z MOPS i jak ubiegać się o świadczenie?

W przypadku osób starszych, chorych lub z niepełnosprawnościami, które nie mogą liczyć na pomoc bliskich, wsparcie zapewnia gmina w formie usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania. Na podstawie ustawy o pomocy społecznej MOPS może przyznać pomoc w codziennych czynnościach, a także specjalistyczne wsparcie, np. pielęgnacyjne lub terapeutyczne. Świadczenia te są dostosowywane do indywidualnych potrzeb i mogą być częściowo odpłatne lub bezpłatne zależnie od sytuacji dochodowej osoby objętej opieką.

Komu przysługuje opiekunka z MOPS?

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy udzielanie usług opiekuńczych osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności wymagają pomocy innych osób, a takiej pomocy nie mogą otrzymać od rodziny. Usługi mogą być przyznane również osobom, które wprawdzie nie są samotne, ale ich bliscy z różnych powodów nie są w stanie zapewnić im wystarczającego wsparcia.

Oceniając prawo do usług opiekuńczych, gmina uwzględnia zarówno stan zdrowia wnioskodawcy, jak i jego sytuację rodzinną oraz dochodową. Przesłanką do przyznania świadczenia nie musi być niepełnosprawność orzeczona w rozumieniu przepisów o rehabilitacji. Wystarczające może być stwierdzenie przez lekarza, że dana osoba wymaga pomocy w codziennym funkcjonowaniu.

Wnioski o przyznanie opiekunki rozpatrywane są indywidualnie, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego. Pracownik socjalny ocenia rzeczywiste potrzeby osoby ubiegającej się o wsparcie oraz ustala zakres i częstotliwość usług, jakie mogą zostać przyznane. Na tej podstawie wydawana jest decyzja administracyjna. Więcej informacji na temat zasad przyznawania usług opiekuńczych oraz procedur można znaleźć na stronie https://mops.org.pl/ .

Zakres i rodzaje usług opiekuńczych

Gminy mogą przyznawać trzy rodzaje usług opiekuńczych: usługi zwykłe, specjalistyczne oraz specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Ich zakres każdorazowo dostosowywany jest do stanu zdrowia oraz codziennych potrzeb osoby objętej pomocą.

1. Zwykłe usługi opiekuńcze obejmują przede wszystkim pomoc w podstawowych czynnościach życiowych takich jak robienie zakupów, przygotowywanie posiłków, utrzymanie porządku w mieszkaniu, pranie, pomoc w utrzymaniu higieny osobistej, podawanie leków czy realizacja recept. W wielu przypadkach opiekunka pomaga również przy ogrzewaniu mieszkania (np. paleniu w piecu), kontaktuje się z lekarzem pierwszego kontaktu, a także towarzyszy podopiecznemu w codziennych sprawach np. podczas spaceru lub w drodze do przychodni.
2. Specjalistyczne usługi opiekuńcze kierowane są do osób, których stan zdrowia wymaga wsparcia wykraczającego poza standardowy zakres czynności. W takim przypadku gmina może skierować do pomocy osobę z odpowiednim przygotowaniem zawodowym. Na przykład pielęgniarkę, terapeutę zajęciowego lub pedagoga. Usługi te mogą obejmować m.in. czynności pielęgnacyjne, zabiegi medyczne wykonywane w domu pacjenta, wsparcie psychologiczne czy rehabilitację.
3. Dla osób z zaburzeniami psychicznymi możliwe jest przyznanie specjalistycznych usług opiekuńczych dostosowanych do ich potrzeb z uwzględnieniem trudności w komunikacji, zaburzeń funkcji poznawczych czy wymagań terapeutycznych. W takich przypadkach świadczenie usług musi być realizowane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu w pracy z osobami chorymi psychicznie.

Zasady odpłatności i wymiar świadczonej opieki

Usługi opiekuńcze, choć finansowane przez gminy, nie zawsze są bezpłatne. Zgodnie z art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, warunki odpłatności ustala rada gminy w drodze uchwały. W praktyce oznacza to, że w każdej gminie mogą obowiązywać inne zasady. W szczególności dotyczące wysokości opłat oraz kryteriów zwolnienia z obowiązku ich ponoszenia. Najczęściej wysokość opłaty uzależniona jest od dochodu osoby korzystającej z usług. Jeżeli dochód nie przekracza ustawowego kryterium dochodowego (obowiązującego odpowiednio dla osoby samotnie gospodarującej lub w rodzinie), usługi przyznawane są nieodpłatnie. Aktualne kryteria można znaleźć na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Osoba korzystająca z usług może również zostać częściowo lub całkowicie zwolniona z opłat, jeśli wykaże, że ich ponoszenie zagrażałoby jej egzystencji lub gdy ponosi znaczne koszty związane z leczeniem, dietą lub rehabilitacją. Możliwość taka wynika z art. 64 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.

Wymiar usług, czyli liczba godzin tygodniowo lub miesięcznie, w których opiekunka świadczy pomoc, ustalany jest indywidualnie na podstawie wywiadu środowiskowego i opinii lekarza. W większości przypadków usługi świadczone są w dni robocze, w godzinach porannych i przedpołudniowych. W sytuacjach szczególnych, np. u osób leżących lub wymagających stałego nadzoru, możliwe jest rozszerzenie zakresu opieki lub przyznanie jej również w dni świąteczne.

Jak ubiegać się o przyznanie usług opiekuńczych?

Wniosek o przyznanie usług opiekuńczych należy złożyć w ośrodku pomocy społecznej właściwym dla miejsca zamieszkania osoby potrzebującej. Zgłoszenia można dokonać osobiście, telefonicznie, mailowo lub za pośrednictwem członka rodziny. W wielu gminach dostępne są również formularze online.

Do wniosku najczęściej należy dołączyć:

• zaświadczenie lekarskie potwierdzające stan zdrowia oraz konieczność objęcia pomocą,
• dokument potwierdzający wysokość dochodu (np. decyzję o przyznaniu emerytury lub renty),
• ewentualnie orzeczenie o niepełnosprawności.

Po złożeniu wniosku pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy, na podstawie którego ustalane są rzeczywiste potrzeby świadczeniobiorcy oraz możliwość przyznania usług. Gmina wydaje następnie decyzję administracyjną, określającą zarówno zakres, jak i czas trwania usług, a także wysokość ewentualnej odpłatności.

Usługi te przyznawane są na czas określony. Po jego upływie konieczne może być złożenie nowego wniosku i ponowna ocena sytuacji. Z tego względu zaleca się, aby formalności rozpocząć odpowiednio wcześniej.

Usługi opiekuńcze z MOPS to istotna forma wsparcia dla osób starszych, samotnych i niesamodzielnych, które nie mogą liczyć na pomoc bliskich. Przyznawane są na podstawie ustawy o pomocy społecznej i obejmują pomoc w codziennych czynnościach, a w razie potrzeby także usługi specjalistyczne. Zakres wsparcia, jego odpłatność oraz czas trwania ustalane są indywidualnie. Wnioski składa się w miejscowym ośrodku pomocy społecznej, a decyzję poprzedza wywiad środowiskowy. Tego rodzaju pomoc pozwala osobom wymagającym opieki dłużej zachować samodzielność we własnym domu.